Theo Từ điển Phật học Huệ Quang (tập 2, tr.1218), thần chú Đại Bi, Phạn ngữ Mahàkàrunikacitta-dhàrani, Hán dịch Thiên Thủ Thiên Nhãn Quán Thế Âm Đại Bi Tâm Đà La Ni, Thiên Thủ Thiên Nhãn Quán Thế Âm Đại Thần Chú, Quảng Đại Viên Mãn Vô Ngại Đại Bi Tâm Đà La Ni, Đại Bi Tâm Đà La Ni, là thần chú nói về công đức nội chứng của Bồ tát Quán Thế Âm.

Theo kinh Thiên Thủ Thiên Nhãn Quán Thế Âm Bồ Tát Quảng Đại Viên Mãn Vô Ngại Đại Bi Tâm Đà La Ni, do ngài Già Phạm Đạt Ma dịch (thời Đường), toàn bài chú này có 84 câu, người trì tụng thần chú Đại Bi sẽ được 15 điều lành, không bị 15 thứ hoạnh tử bức hại.

Được 15 điều lành:

1. Sinh ra thường được gặp vua hiền, 

2. Thường sinh vào nước an ổn, 

3. Thường gặp vận may,

 4. Thường gặp được bạn tốt, 

5. Sáu căn đầy đủ, 

6. Tâm đạo thuần thục, 

7. Không phạm giới cấm, 

8. Bà con hòa thuận thương yêu, 

9. Của cải thức ăn thường được sung túc, 

10. Thường được người khác cung kính, giúp đỡ, 

11. Có của báu không bị cướp đoạt, 

12. Cầu gì đều được toại ý, 

13. Long, Thiên, thiện thần thường theo hộ vệ, 

14. Được gặp Phật nghe pháp, 

15. Nghe Chánh pháp ngộ được nghĩa thâm sâu.

– Không bị 15 thứ hoạnh tử:

1. Chết vì đói khát khốn khổ, 

2. Chết vì bị gông cùm, giam cầm đánh đập, 

3. Chết vì oan gia báo thù, 

4. Chết vì chiến trận, 

5. Chết vì bị ác thú hổ, lang sói làm hại, 

6. Chết vì rắn độc, bò cạp, 

7. Chết trôi, chết cháy, 

8. Chết vì bị thuốc độc, 

9. Chết vì trùng độc làm hại, 

10. Chết vì điên loạn mất trí, 

11. Chết vì té từ cây cao hoặc rớt xuống vực thẳm, 

12. Chết vì người ác trù ếm, 

13. Chết vì tà thần, ác quỷ làm hại, 

14. Chết vì bệnh nặng bức bách, 

15. Chết vì tự tử.

Chú đại bi: Những lợi ích khi trì tụng, Chú đại bi tiếng Việt và tiếng Phạn

Ngoài ra, theo kinh Thiên Nhãn Thiên Tí Quán Thế Âm Bồ Tát Đà La Ni Thần Chú (quyển thượng), trì tụng chú này 108 biến, tất cả phiền não tội chướng đều được tiêu trừ, thân khẩu ý thanh tịnh.

Thần chú Đại Bi được các tông phái Phật giáo trì niệm rất phổ biến và thịnh hành. Tuy nhiên, thần chú này được các nhà Phật học dịch khác nhau về tên kinh cũng như chương cú. Đơn cử như bản dịch chú Đại Bi của ngài Bồ Đề Lưu Chi có 94 câu, bản dịch của ngài Kim Cương Trí có 113 câu, bản dịch của ngài Bất Không có 82 câu…

Quán Thế Âm Bồ Tát, một vị đại sĩ vạn năng, thân thương của loài người ở cõi Ta Bà, mà bất cứ đệ tử nào của đức Phật cũng đều hướng tâm kính lễ, và cầu nguyện Ngài.

Trong Kinh “Diệu Pháp Liên Hoa”, đức Phật Thích Ca đã giải thích rõ cho Vô Tận Ý Bồ Tát về ý nghĩa của danh hiệu Quán Thế Âm là do vị Bồ tát này khi nghe âm thanh của chúng sanh xưng danh hiệu mình thì bèn tầm thanh để cứu khổ. Nếu có vô lượng trăm ngàn vạn ức chúng sanh bị các khổ não nghe đến danh hiệu Quán Thế Âm Bồ Tát, một lòng xưng danh Ngài thì ngay khi đó, Bồ Tát Quán Thế Âm bèn xem xét âm thanh ấy, khiến cho họ đều được giải thoát.

Thần Chú Đại Bi được rút ra từ “Kinh Thiên Thủ Thiên Nhãn Quán Thế Âm Bồ Tát Quảng Đại Viên Mãn Vô Ngại Đại Bi Tâm Đà Ra Ni”, do chính Đức Phật Thích Ca diễn nói trong một pháp hội, trước mặt đông đủ các vị Bồ Tát, Thinh văn, Thánh chúng, Trời, Thần, Thiên, Long, các Đại thánh tăng như Ma Ha Ca Diếp, A Nan… cùng câu hội, tại núi Bồ Đà Lạc Ca (Potalaka), một hải đảo ở về phía Nam xứ Ấn Độ, được coi như là nơi mà Đức Bồ Tát Quán Thế Âm thường trụ tích. Ta có thể tin chắc điều đó, bởi vì Kinh Thiên Thủ Thiên Nhãn được mở đầu bằng câu nói quen thuộc của Ngài A Nan “Như thế tôi nghe”, cũng như xuyên qua nội dung hỏi đáp giữa ngài A Nan và Đức Thế Tôn, đã được ghi lại ở trong kinh.

Trong pháp hội này, Bồ Tát Quán Thế Âm vì tâm đại bi đối với chúng sanh, muốn cho “chúng sanh được an vui, được trừ tất cả các bệnh, được sống lâu, được giàu có, được diệt tất cả nghiệp ác tội nặng, được xa lìa chướng nạn, được tăng trưởng công đức của pháp lành, được thành tựu tất cả các thiện căn, được tiêu tan tất cả sự sợ hãi, được mau đầy đủ tất cả những chỗ mong cầu” mà nói ra Thần Chú này.

Ngài cho biết lý do ra đời của Thần Chú như sau:

Vào vô lượng ức kiếp về trước, Phật Thiên Quang Vương Tịnh Trụ Như Lai, vì tâm thương tưởng đến chúng sanh, nên đã nói ra thần chú Đại Bi và khuyến khích Bồ Tát Quán Thế Âm nên thọ trì tâm chú này, để mang đến lợi ích an vui lớn cho chúng sanh trong đời vị lai.

Bồ Tát Quán Thế Âm lúc bấy giờ mới ở ngôi sơ địa, khi nghe xong thần chú này liền chứng vượt lên đệ bát địa. Vui mừng trước oai lực của thần chú, Ngài bèn phát đại nguyện: “Nếu trong đời vị lai, con có thể làm lợi ích an vui cho tất cả chúng sanh với thần chú này, thì xin khiến cho thân con liền sanh ra ngàn mắt ngàn tay”.

Lập tức, Ngài thành tựu ý nguyện. Từ đó, hình ảnh của vị Bồ Tát Quán Thế Âm ngàn tay ngàn mắt, trở thành một biểu tượng cho khả năng siêu tuyệt của một vị Bồ Tát, mang sứ mệnh vào đời cứu khổ ban vui cho tất cả chúng sanh.

Ngàn tay, ngàn mắt nói lên cái khả năng biến hóa tự tại, cái dụng tướng vô biên của thần lực Từ bi và Trí huệ, tỏa khắp của Bồ Tát Quán Thế Âm. Ngàn mắt để có thể chiếu soi vào tất cả mọi cảnh giới khổ đau của nhân loại và ngàn tay để cứu vớt, nâng đỡ, như Đức Phật giải thích với Ngài A Nan ở trong kinh, “tiêu biểu cho hạnh tùy thuận các sự mong cầu của chúng sanh”.

Kinh và Thần chú Đại Bi sau đó đã được ngài Dà Phạm Đạt Ma (Bhagavaddharma: có nghĩa là Tôn Pháp) một Thiền sư Ấn Độ, du hóa qua Trung Quốc vào niên hiệu Khai Nguyên đời nhà Đường, dịch và chuyển âm từ tiếng Phạn qua tiếng Trung Hoa và được Hoà Thượng Thích Thiền Tâm chuyển ngữ qua tiếng Việt.

Với oai lực và linh nghiệm đã được chứng minh qua không gian và thời gian, thần chú Đại Bi đã được trân trọng trì tụng trong các khoá lễ, các nghi thức tụng niệm chính của các quốc gia theo truyền thống Phật giáo Đại thừa như: Trung Hoa, Nhật Bản, Triều Tiên, Việt Nam,…

Sự linh ứng khi đọc tụng chú Đại Bi:

1. Không bị chết vì đói khát, khốn khổ.

2. Không bị chết vì gông, tù, đòn roi.

3. Không bị chết vì oan gia thù nghịch.

4. Không bị chết vì chiến trận tương tàn.

5. Không bị chết vì cọp, sói, ác thú tàn hại.

6. Không bị chết vì trúng độc rắn, rết, bò cạp.

7. Không bị chết vì nước cuốn, lửa thiêu.

8. Không bị chết vì trúng phải độc dược.

9. Không bị chết vì cổ độc tác hại.

10. Không bị chết vì điên loạn, mất trí.

11. Không bị chết vì núi lở, cây ngã, vách đá sụp.

12. Không bị chết vì kẻ ác thư ếm.

13. Không bị chết vì tà thần, ác quỷ thừa cơ làm hại.

14. Không bị chết vì ác bệnh triền thân.

15. Không bị chết vì tự sát, tự tử.”

Nội dung chú Đại bi:

“Thiên thủ thiên nhãn vô ngại đại bi tâm đà la ni:

Nam mô hắc ra đát na đa ra dạ da

Nam mô a rị da

Bà lô yết đế thước bát ra da

Bồ Đề tát đỏa bà da

Ma ha tát đỏa bà da

Ma ha ca lô ni ca da

Án

Tát bàn ra phạt duệ

Số đát na đát tỏa

Nam mô tất kiết lật đỏa y mông a rị da

Bà lô kiết đế thất Phật ra lăng đà bà

Nam mô na ra cẩn trì

Hê rị, ma ha bàn đa sa mế

Tát bà a tha đậu du bằng

A thệ dựng

Tát bà tát đa (Na ma bà tát đa)

Na ma bà dà

Ma phạt đạt đậu đát điệt tha

Án. A bà lô hê

Lô ca đế

Ca ra đế

Di hê rị

Ma ha bồ đề tát đỏa

Tát bà tát bà

Ma ra ma ra

Ma hê ma hê rị đà dựng

Cu lô cu lô yết mông

Độ lô đồ lô phạt xà da đế

Ma ha phạt xà da đế

Đà ra đà ra

Địa rị ni

Thất Phật ra da

Giá ra giá ra

Mạ mạ phạt ma ra

Mục đế lệ

Y hê di hê

Thất na thất na a

Ra sâm Phật ra xá lợi

Phạt sa phạt sâm

Phật ra xá da

Hô lô hô lô ma ra

Hô lô hô lô hê rị

Ta ra ta ra

Tất rị tất rị

Tô rô tô rô

Bồ Đề dạ Bồ Đề dạ

Bồ đà dạ bồ đà dạ

Di đế rị dạ

Na ra cẩn trì

Địa rị sắc ni na

Bà dạ ma na

Ta bà ha

Tất đà dạ

Ta bà ha

Ma ha tất đà dạ

Ta bà ha

Tất đà dũ nghệ

Thất bàn ra dạ

Ta bà ha

Na ra cẩn trì

Ta bà ha

Ma ra na ra

Ta bà ha

Tất ra tăng a mục khê da

Ta bà ha

Ta bà ma ha a tất đà dạ

Ta bà ha

Giả kiết ra a tất đà dạ

Ta bà ha

Ba đà ma kiết tất đà dạ

Ta bà ha

Na ra cẩn trì bàn đà ra dạ

Ta bà ha

Ma bà rị thắng yết ra dạ

Ta bà ha

Nam mô hắc ra đát na đa ra dạ da

Nam mô a rị da

Bà lô kiết đế

Thước bàn ra dạ

Ta bà ha

Án. Tất điện đô

Mạn đà ra

Bạt đà gia

Ta bà ha”.

Tụng trì chú Đại Bi như thế nào là đúng pháp?

Trong phần hình trạng tướng mạo đã chỉ rõ mười đặc tính cốt yếu của Thần chú Đại Bi mà quan trọng hàng đầu là tâm Đại Từ Bi, cho nên mỗi lần trì tụng thần chú này hành giả phải bắt đầu hướng tâm vào việc quán tưởng khởi lòng thương xót tất cả chúng sanh. Một cách lý tưởng, để đạt được những công năng mà thần chú mang lại, trong thời gian trì tụng, hành giả phải giữ gìn giới hạnh, đặc biệt là sát, đạo, dâm, vọng. Phải kiêng cử rượu thịt, các thứ hành, hẹ, tỏi, cùng các thức ăn hôi hám. Tốt nhất là nên ăn chay.

Phải giữ vệ sinh thân thể, thường xuyên tắm gội, thay đổi y phục sạch sẽ, không nên để cho trong người có mùi hôi. Trước khi trì chú cũng phải đánh răng, súc miệng sạch sẽ, nếu trước đó có đi đại tiện, tiểu tiện thì phải rửa tay sạch sẽ trước khi trì tụng. Tóm lại, “Giữ gìn trai giới, ở nơi tịnh thất, tắm gội sạch sẽ, mặc y phục sạch, treo phan đốt đèn, dùng hương hoa cùng thực phẩm cúng dường, buộc tâm một chỗ”, đó là tất cả những điều kiện lý tưởng để hành giả trì chú Đại Bi. Tuy nhiên, như phần trên đã nói, Bồ Tát Quán Thế Âm chỉ yêu cầu chúng ta hai điều mỗi khi trì tụng chú Đại Bi, đó là thành tâm và không mưu cầu những việc bất thiện. Điều này cho phép hành giả có thể trì tụng bất cứ lúc nào mà điều kiện cho phép. Trên xe, trên tàu, trên máy bay, tại sở làm, tại nhà… Với tâm thành, tâm chúng ta lúc đó sẽ hòa nhập vào lời trì tụng để cùng thể nhập vào pháp giới, mười phương chư Phật. Bởi vì Bồ Tát đã cho chúng ta biết, mỗi lần trì tụng thần chú Đại Bi, thập phương chư Phật đều đến chứng minh.

Bàn thờ:

Hành giả nên có một phòng riêng yên tỉnh để lập bàn thờ Bồ tát. Bàn thờ nên có hình tượng Bồ Tát ngàn tay, ngàn mắt. Nếu không có thì có thể sử dụng bất cứ hình tượng Bồ Tát Quán Thế Âm nào mà mình hiện có. Hình tượng Bồ Tát nên để day mặt về hướng Tây. Trên bàn thờ tuy không bắt buộc nhưng nên có hoa tươi, trái cây, lư hương để cắm nhang, nước cúng. Nên để đèn sáng mỗi khi hành lễ. Có thể sử dụng chuỗi hạt gỗ để trợ lực khi trì tụng.

Cách thức ngồi, lạy:

Mỗi người nên có một tọa cụ, hoặc đơn giản hơn, một miếng vải sạch hay khăn bông xếp lại để làm chỗ tọa thiền. Hành giả nên ngồi theo cách thức kiết già nhưng nếu gặp khó khăn thì có thể ngồi theo cách thức bán già (ngồi xếp bằng, chân phải gác lên chân trái hay ngược lại), lòng bàn tay để ngửa hướng lên trên, bàn tay mặt để lên trên bàn tay trái, hai đầu ngón cái đụng vào nhau. Mắt nên mở hé, nếu nhắm hẳn thì dễ rơi vào trạng thái hôn trầm, nếu mở lớn thì khó định tâm.

Lạy là nghi thức biểu lộ sự cung kính, tôn trọng. Mỗi thời đại có một cung cách khác nhau để biểu lộ sự tôn trọng. Lối lạy kiểu cũ theo cách thức của người Trung Hoa có nhiều điểm rất bất tiện, không thích hợp cho không khí thiền đường. Trước hết, với kiểu lạy này, khi hành lễ mỗi người chiếm một khoảng diện tích đáng kể đủ để có thể đứng và qùy xuống lạy, gây trở ngại cho những thiền đường nhỏ. Việc đứng lên qùy xuống gây ra những tiếng động của động tác, tiếng sột soạt của quần áo, những động tác này cũng có thể làm phóng ra những bụi bặm, vi trùng mà ta mang trên quần áo, những mùi hôi của cơ thể – nhất là trong những xứ khí hậu nóng nực, làm mất vệ sinh, gây ô nhiễm môi trường ta cần có để thở. Chưa kể là việc đứng lên qùy xuống lộn xộn trong những tư thế rất khó coi… Cho nên, chúng ta có thể thực hành một cách lạy tương đối đơn giản trong khi hành lễ, là thiền sinh cứ ngồi theo tư thế hành thiền, kiết già hay bán già, khi lạy chỉ cúi gập đầu xuống sàn phía trước, kéo dài tư thế này một khoảng thời gian ngắn đủ để niệm một câu “Nam Mô Đại Bi Quán Thế Âm Bồ Tát”, xong ngồi dậy.

Cách thức tụng đọc Chú Đại Bi:

Chú Đại Bi phải nên được trì tụng lớn tiếng, giọng điệu trầm hùng, nhanh và liên tục bằng cách lấy hơi từ bụng ra. Lớn tiếng ở đây không có nghĩa là ta phải la lớn lên, nhưng giọng đọc phải rõ ràng, nghe đủ tiếng, không lờ mờ, trại giọng.

Kinh “Nghiệp Báo Sai Biệt” cho biết việc niệm Phật, tụng kinh, trì chú lớn tiếng có mười công đức sau đây:

Dẹp được sự buồn ngủ ám ảnh

Thiên ma hoảng sợ.

Tiếng vang khắp mười phương

Ba đường hết khổ

Tiếng đời chẳng lọt vào tai

Lòng không tán loạn

Dõng mãnh tinh tấn

Chư Phật vui mừng

Tam muội hiện ra trước mắt

Vãng sanh Tịnh Độ

Thật sự, ta cũng sẽ không lo ngại cơn buồn ngủ ám ảnh. Bởi vì khi trì tụng chú Đại Bi, các vị Thiên, Long, Hộ Pháp sẽ luôn ở bên cạnh ta, khi ta rơi vào cơn buồn ngủ, các Ngài sẽ giúp đánh thức ta -mà rồi qúy vị sẽ chứng nghiệm khi thực hành trì chú một cách nghiêm túc- bằng một âm thanh như tiếng sấm nổ ở trong đầu khiến ta hoảng hồn, giật mình tỉnh thức. Thông thường sau đó ta sẽ không còn (hoặc không dám) buồn ngủ nữa. Tuy nhiên, nếu việc này xảy ra một lần thứ hai trong buổi hành Thiền, điều này có nghĩa là thể xác ta quá mỏi mệt, ta nên xin phép được xả thiền để nghỉ ngơi.

Tuy nhiên trong một số trường hợp đặc biệt phải tụng thầm chỉ riêng cho mình nghe, hoặc chỉ nhép môi không ra tiếng như khi chúng ta đang làm việc, đi chung xe tàu với người khác, hoặc đi nằm trước khi ngủ.

Cách tụng chú Đại Bi tại nhà đúng cách 

Chư Tổ bảo: “Chú Đại Bi trăm vạn kiếp khó gặp. Người chẳng có duyên sâu với Phật, e rằng đến tên chú còn chẳng được nghe, nói chi đến có phước mà trì tụng.” Nay bạn có phước được thân người, lại duyên may gặp được Chú, nếu chẳng phát tâm trì tụng, thật uổng phí một kiếp làm người.

Người tại gia thân vướng lưới thế gian. Cuộc sống còn mưu sinh với trăm mối lo toan, ngàn nẻo buộc ràng. Lại gia quyến cháu con bận buộc, muốn trì tụng chú đại bi tại nhà đúng như pháp, thật cũng không dễ dàng gì. 

Tuy thế, pháp quý ở nơi chí tâm trì tụng, nếu tinh tấn hành trì, thì chỉ cốt yếu nhất ở nơi dụng tâm chí thành cung kính; còn hình tướng ở bên ngoài, gắng thanh tịnh được bao nhiêu thì tốt bấy nhiêu. Bạn cần phải nhớ rằng: Pháp tụng chú phải đọc tụng ra tiếng, không to không nhỏ; tiếng rõ ràng, không nhanh, cũng không nên quá chậm. Bởi tụng to quá dễ bị tổn khí, tụng nhỏ thì chúng sanh xung quanh khó nghe; tụng nhanh dễ thành tụng dối, mà tụng chậm thì dễ bị trệ, tạp niệm sanh khởi nhiều.

Tụng chú Đại Bi tại nhà bao gồm 6 bước.

Phát nguyện:

Bạn chắp tay rồi phát nguyện tụng chú như sau:

“Nam mô Quán Thế Âm Bồ Tát(03 lần). Nay con vì khắp pháp giới chúng sanh, vì linh hồn ông bà tổ tiên, thân gia quyến thuộc của con và hết thảy các chúng sanh có nhân duyên với con trong từ vô thỉ kiếp đến nay mà trì tụng chú Đại Bi. Con cầu nguyện Bồ Tát từ bi phóng quang, gia hộ cho hết thảy cùng lìa khổ được vui, đồng vãng sanh Tây phương Cực Lạc quốc. Nam mô Quán Thế Âm Bồ Tát(03 lần).”

Tiếp theo bạn đọc bài kệ phát nguyện: 

Nam mô đại bi Quán Thế Âm,

Nguyện con mau biết tất cả pháp.

Nam mô đại bi Quán Thế Âm,

Nguyện con sớm được mắt trí huệ.

Nam mô đại bi Quán Thế Âm,

Nguyện con mau độ các chúng sanh,

Nam mô đại bi Quán Thế Âm,

Nguyện con sớm được phương tiện khéo.

Nam mô đại bi Quán Thế Âm,

Nguyện con mau lên thuyền bát nhã.

Nam mô đại bi Quán Thế Âm,

Nguyện con sớm được qua biển khổ,

Nam mô đại bi Quán Thế Âm,

Nguyện con mau được đạo giới định.

Nam mô đại bi Quán Thế Âm,

Nguyện con sớm lên non Niết Bàn.

Nam mô đại bi Quán Thế Âm,

Nguyện con mau về nhà vô vi.

Nam mô đại bi Quán Thế Âm,

Nguyện con sớm đồng thân pháp tánh.

Nếu con hướng về nơi non đao,

Non đao tức thời liền sụp đổ.

Nếu con hướng về lửa, nước sôi,

Nước sôi, lửa cháy tự khô tắt.

Nếu con hướng về cõi địa ngục,

Địa ngục liền mau tự tiêu diệt,

Nếu con hướng về loài ngạ quỷ.

Ngạ quỷ liền được tự no đủ,

Nếu con hướng về chúng Tu La,

Tu la tâm ác tự điều phục,

Nếu con hướng về các súc sanh,

Súc sanh tự được trí huệ lớn.

Niệm danh hiệu Quán Thế Âm Bồ Tát

Bạn chắp tay niệm: Nam mô Quán Thế Âm Bồ Tát. (khoảng 30 câu)

Niệm danh hiệu Nam mô A Di Đà Phật.

Bạn chắp tay niệm: Nam mô A Di Đà Phật. (khoảng 30 câu)

Tụng:

Nam mô Đại Bi Hội Thượng Phật Bồ Tát (03 lần)

Bạn kiết Tam Muội Ấn:

Tay trái đặt dưới tay phải, các ngón tay chồng lên nhau, hai đầu ngón cái chạm vào nhau. Sau đó tụng ít nhất 5 biến chú theo bản chuẩn ở trên. ( Bắt đầu từ câu: Thiên thủ thiên nhãn)

Hồi hướng công đức

Sau khi đã tụng bao nhiêu biến chú ấy rồi, bạn cần hồi hướng công đức để viên mãn thời khóa, bằng cách chắp tay đọc như sau: “Nam mô Quán Thế Âm Bồ Tát (03 lần). Con nguyện hồi hướng công đức tụng chú Đại Bi này cho Pháp giới chúng sanh, cho linh hồn ông bà tổ tiên, thân gia quyến thuộc của con trong từ vô thỉ kiếp đến nay; và cho hết thảy các chúng sanh có nhân duyên với con trong từ vô thỉ kiếp đến nay. Nguyện cho tất cả cùng lìa khổ được vui, đồng vãng sanh Tây phương Cực Lạc quốc. Nam mô Quán Thế Âm Bồ Tát (03 lần).”