Ái là sự trìu mến, luyến thương nhau mà không muốn xa rời. Người nữ có chất “ái” nhiều hơn người nam gấp trăm lần, người nam thì có “dục” ham muốn mạnh mẽ không phải chỉ riêng người mình yêu mà có thể ham muốn nhiều người.
Khi hai chữ này được ghép lại thì trong tình yêu sẽ giữ được chất lửa lâu dài, nếu tách rời chúng ra thì có nguy cơ không thủy chung trong tình yêu.
Có một con cá nhìn thấy miếng mồi ngon liền nhanh chóng đớp lấy mà không cần đắn đo suy nghĩ, miếng mồi chưa kịp nuốt vào bụng thì cổ họng của nó đã rỉ máu bởi lưỡi câu oan nghiệt, con cá càng vùng vẫy bao nhiêu thì lại càng đau đớn bấy nhiêu. Con mồi có thể làm bằng con giun hay một loại côn trùng nào đó nhưng con cá lại tưởng miếng mồi ngon nên đớp lấy không ngần ngại và bị mắc câu. Con người được sinh ra bởi luyến ái sắc dục và cũng chết bởi sắc dục là lẽ thường tình của thế gian. Cứ như thế mà con người chết đi sống lại triền miên trong dòng lục đạo luân hồi không có ngày thôi dứt.
Người xuất gia đi ngược lại với dòng đời nên phải cố gắng xa lìa ái dục để thành tựu đạo giác ngộ, giải thoát. Người thế gian tham thì người xuất gia phải không tham, người thế gian mê thì người xuất gia phải có trí tuệ, như vậy mới có thể vượt qua những gì người đời yêu thích. Ái dục như một lưới sắt nhốt con người vào đó nên ái dục là một thứ ngục tù kiên cố hay cái cần câu có miếng mồi thơm ngon nhưng ăn vào thì mắc nghẹn, nuốt không được và tiêu hóa cũng không xong.
Nếu vì tiếng sét ái tình mà chúng ta biết yêu quá sớm trước khi có nghề nghiệp và việc làm ổn định do nhận thức không đúng đắn thì coi chừng vỡ mộng. Tiếng sét ái tình có thể làm chúng ta đam mê men say tình ái, nhất là mối tình đầu. Ta sẽ choáng váng, sẽ đau thương, sẽ mất mát, sẽ hụt hẫng, sẽ chới với, chơi vơi, lạc lõng giữa dòng đời như mất đi một cái gì đó rất thiêng liêng, cao quý. Chúng ta phải tự gượng dậy và đứng lên để những đam mê buổi đầu không làm cho ta gục ngã, nếu không ta sẽ mất ăn, mất ngủ và không học hành gì được. Ta cứ ngơ ngơ, ngáo ngáo, cho đến xanh xao, ốm o, gầy mòn, bỏ bê hết tất cả mọi việc.
Người nam hấp dẫn người nữ bởi sự nam tính, bản lĩnh, rộng lượng, mạnh mẽ và trí thông minh. Người nữ hấp dẫn người nam bởi sự nữ tính, dịu dàng, kiên nhẫn, chịu đựng và lòng bao dung, cùng các yếu tố khác nữa. Luật hấp dẫn như một quy luật tự nhiên của vũ trụ, như vạn vật phải nương vào nhau mà sống.
Chúng ta là nam hay nữ đều có chung một nỗi lo là sợ già, sợ xấu, sợ không người thương, sợ cô đơn, sợ chết và đủ thứ nỗi sợ khác. Do sợ cô đơn nên chúng ta muốn tìm kiếm nhau để khỏa lấp sự trống trải đang dày vò tâm trí mình. Nhiều người cũng tưởng tượng theo kiểu như vậy; nếu xuất gia sau này già nua, không gia đình người thân, khi bệnh tật thì ai sẽ chăm sóc, giúp đỡ. Con người ta thường sợ bị miệng đời chê trách “cô mà đi tu thì sau này già, bệnh, khổ thì ai lo cho”.
Vì không thấy rõ sự thật về thân nên chúng ta có khuynh hướng chiều chuộng thân nhiều quá. Do phải ăn uống để bồi bổ thân này nên phải giết hại nhiều con vật, đến khi bệnh đau thì than trời trách đất đủ thứ. Chúng ta đừng quá luyến ái và tham đắm vào thân vì xác thân này trước sau gì cũng già-bệnh-chết, không một ai tránh khỏi điều này. Một ngày trôi qua là ta đang gần kề với thần chết, thời gian giết chết thân này trong từng sát na sinh diệt nên nếu đam mê thân thì ta sẽ khổ khi nó không còn.
Con người càng đẹp bao nhiêu thì càng khổ bấy nhiêu vì cứ muốn gìn giữ nó mãi mà có giữ được đâu. Khi tâm ta đã không luyến ái, tham chấp thì thân có bệnh tật hay khỏe mạnh, đẹp hay xấu cũng không làm cho ta đau lòng. Chúng ta đừng tưởng ai đẹp mới sinh luyến ái, những người xấu lại càng luyến ái hơn vì muốn người khác yêu thương mình. Ta xấu mà người khen đẹp thì lỗ mũi lại phình to ra và chúng ta không thể sống tách rời nhau vì sợ cô đơn, buồn tủi nên mới tìm đến nhau vì đang cần có nhau.
Điên dại và cuồng si nhất vẫn là thứ tình yêu đơn phương mù quáng. Không gì đau khổ hơn việc mình yêu người mà người không đáp lại, người đi yêu người khác và người khác cũng chẳng yêu người. Đúng là theo tình tình phụ, phụ tình tình theo, sự đời có nhiều cái tréo ngoe như vậy. Bạn bè cùng chung một lớp nhưng hai người bạn trai lại đi thương cùng một người bạn gái, vậy hẳn nhiên là có người được, kẻ mất.
Khi vướng vào vòng này con người hầu như mất hết năng lực sống, không còn thiết tha việc gì, chỉ nằm vùi vật mê man trong men say tình ái. Chúng ta hãy nên thận trọng, dè dặt trong tình yêu của buổi ban đầu khi còn trẻ. Rất nhiều người bị khủng hoảng tinh thần, mất hết niềm tin trong cuộc sống nên đã lao vào các cuộc vui chơi trác táng suốt sáng thâu đêm để trả thù đời. Càng như thế thì ta càng tự dìm chết đời mình trong hoan lạc, vô bổ và chắc chắn trong nay mai ta sẽ rơi vào vòng vây tội lỗi.
Nếu trong quan hệ tình yêu lứa đôi mà một trong hai người dính vào vòng si mê nghiện ngập thì thường xuyên làm đau khổ cho nhau. Sau một thời gian tận tụy hy sinh để thuyết phục người bạn đời của mình dứt khoát chừa bỏ nhưng không có hiệu quả thì ta phải biết mối tình của mình sẽ mang đến nhiều phiền muộn, khổ đau vô cùng cực.
Ai đã từng dính vào vòng này cũng đều phải bỏ cuộc nên phải mạnh dạn chia tay, cắt đứt quan hệ thì họa may mới còn con đường sống; bằng không thì anh chích xì ke, em bán ma túy, hai người cùng đi vào con đường tội lỗi và cuối cùng vướng vào vòng tù tội. Khi hai người yêu nhau mà không có cùng quan điểm, chí hướng, tức là không có sự đồng cảm với nhau, không biết lắng nghe, không biết bao dung và độ lượng thì những nỗi khổ, niềm đau sẽ có mặt làm cho tình yêu rạn nứt và cuối cùng dẫn đến chia tay.
Đời sống lứa đôi lúc nào cũng đề cao hạnh thủy chung vì đó là phẩm chất cao đẹp của tình yêu và hôn nhân. Nhưng vì sao người ta lại ngoại tình, không giữ được sự thủy chung rồi tạo nghiệp tà dâm, chỉ vì lòng tham muốn quá mạnh mẽ nên có thễ dẫn đến tan nhà nát cửa. Có thể chúng ta sẽ không thấy hạnh phúc khi sống với người bạn đời quá tham lam, ích kỷ vì họ sợ mất ta, thành ra ta càng bị trói chặt vào đó như con tằm làm kén; cho đến khi tức nước vỡ bờ, hạnh phúc gia đình tan vỡ vì chuyện không đâu, càng quá yêu nhau, sợ mất nhau thì càng vô tình làm khổ cho nhau.
Nguyên nhân khác của ngoại tình là sự nhàm chán, giống như ăn cơm hoài thì cũng thèm phở, thèm hủ tíu hay ít nhất cũng là bún riêu hoặc bánh canh. Hôn nhân như một bộ đồ, khi mặc hoài sẽ sờn rách đi nên phải mua bộ đồ mới hay phải thay đổi quần áo thường xuyên. Vì sao chúng ta lúc nào cũng muốn được yêu thương trong sự ích kỷ của riêng mình, thậm chí có người còn tranh giành nhau để được bày tỏ tình yêu. Chúng ta thường tạo nội kết với ánh mắt làn môi, với sự luyến ái trong tình dục. Và sự thật là chúng ta khổ vì những nội kết đó, càng yêu nhiều thì càng khổ nhiều, khi yêu không được thì lại ghét bỏ rồi muốn trả thù.
Những ham muốn của con người trong tình ái không bao giờ dừng lại vì chúng ta chưa bao giờ thỏa mãn thực sự, nội kết sẽ phình to ra bởi trong ta đang chất chứa sự vô minh. Khi hai người nam nữ quan hệ tình dục thì sự luyến ái hết sức cùng tột và nó làm duyên cho nhau để kiếp sau tiếp tục gặp gỡ nhau. Suy nghĩ không chân chính sẽ dẫn đến hành động nông nổi và nghiệp được tạo ra không như mong muốn.
Tình yêu thường là sự lợi dụng lẫn nhau qua xác thịt nếu chúng ta không có hiểu biết chân chính, không có tình yêu thương chân thành, chỉ một bề biết hưởng thụ cho riêng mình mà không có sự hòa hợp của con tim. Tình yêu ấy chỉ mang nhiều hệ lụy khổ đau vì không có sự cảm thông, chia sẻ. Muốn cho tình yêu được bền vững, lâu dài thì khi yêu nhau ta phải biết quý kính và tôn trọng lẫn nhau. Người con gái phải tự giữ gìn, người con trai cũng phải biết gìn giữ cho người con gái, giữa hai người cần có sự thông cảm và độ lượng.
Trong tình yêu chân thật chúng ta không nên đưa tình dục lên hàng đầu; ngoài việc chăn gối ta còn có trách nhiệm và bổn phận thương yêu, bảo bọc cho nhau; còn phải quan tâm nuôi dạy con cái hướng về chân-thiện-mỹ để chúng biết thương người và vật. Không có gì đẹp hơn bằng tình yêu chân thật khi hai người biết lo lắng cho nhau, biết chia sẻ để làm vơi bớt nỗi khổ niềm đau, biết vun bồi để càng ngày càng thêm hiểu và thương nhau hơn.
Tình yêu lứa đôi là sự kết hợp của hai con tim bằng sợi dây ân ái, nhưng ân ái phải có sự hiểu biết, tôn trọng, tiết chế chừng mực mới bảo đảm hạnh phúc lâu dài. Chúng ta nên nhớ một điều, dục là một loại đam mê ham muốn rất mạnh, nó như một thứ lửa rơm bừng cháy và tàn lụi cũng rất nhanh. Dục chỉ là phần thô thiển bên ngoài, ái mới là điều quan trọng thiết yếu, là sự cảm thọ, nhận thức thuộc về phần tinh thần.
Hôn nhân không có sự làm mới thì người trong cuộc bỗng chốc phiền não vì ham muốn sự thay đổi theo kiểu thay đổi khẩu vị. Hành động ngoại tình diễn ra nhưng có ai ngờ nó chỉ là đam mê thoáng qua mà kéo theo sau là việc đánh mất niềm tin giữa vợ với chồng, dẫn đến ly dị, con cái bơ vơ không ai chăm sóc và không còn chỗ nương tựa.
Sự thiếu tôn trọng lẫn nhau cũng làm cho chúng ta thất vọng trong đời sống hôn nhân. Chồng không tôn trọng vợ và vợ không tôn trọng chồng, ban đầu chưa cưới thì bao nhiêu lời ngon tiếng ngọt được tuôn ra, khi cưới nhau rồi thì bao nhiêu lời ác ngữ cứ bùng phát ra mãi. Tại vì sao? Vì lúc này “cái ngã” của mình phình to ra nên ta đánh mất chính mình và người bạn đời cũng vậy.
Khi ba nghiệp thanh tịnh nhờ biết buông xả dính mắc vào mọi thứ thì tâm ta an nhiên mà thường biết rõ ràng. Khi trong suy nghĩ mình có hiểu biết thì hành động ác sẽ không còn nữa, từ đó ta chấm dứt vọng động lăng xăng, từ suy nghĩ mà phát ra lời nói và hành động trong sáng. Một người sống có hiểu biết và yêu thương bằng tình người trong cuộc sống sẽ thấy sắc là Thiền, nghe tiếng là Thiền.
Sống chung dưới một mái ấm gia đình là nhân duyên nhiều đời nên khi chúng ta còn gặp nhau thì hãy biết thương yêu đùm bọc, giúp đỡ lẫn nhau để mai này không còn gặp nhau nữa thì ta không hối tiếc, bởi đó là lẽ đương nhiên của sự sinh ly tử biệt.
Khi tâm ta luyến ái
Làm khổ đau cho nhau
Ai thân thiết ruột rà
Ai người dưng kẻ lạ
Nguyện tất cả chúng sinh
Ba nghiệp hằng thanh tịnh
Luôn sống đời an lành
Trong yêu thương hiểu biết.