Bố thí là việc mang lại lợi ích và hạnh phúc cho mọi người cùng tất cả chúng sinh hữu tình. Chủ đích của việc bố thí không phải chỉ là để cải thiện thế gian hay dẹp sạch nạn nghèo đói mà còn để cho chúng sinh có cơ hội thực hành Bồ tát đạo.
Người Phật tử, khi noi theo dấu chân Phật, phải lấy từ bi làm động cơ chính cho sự tu hành của mình. Mà phương pháp mầu nhiệm nhất là Bố thí Ba-la-mật. Trong phẩm Phạm Hạnh, Kinh Đại bát Niết bàn, Đức Phật chỉ dạy Ca Diếp Bồ tát về hạnh bố thí vô thượng của bậc Bồ tát như sau:
Phàm lúc làm việc bố thí, chẳng thấy người thọ là trì giới hay phá giới, là phước điền hay chẳng phải phước điền, là hàng tri thức hay chẳng phải tri thức, lúc bố thí cũng chẳng thấy là căn khí hay chẳng phải căn khí, chẳng lựa ngày giờ, chẳng chọn chỗ nơi, cũng chẳng tính là lúc được mùa hay đói kém, chẳng thấy nhân quả chẳng phân biệt là chúng sinh hay chẳng phải chúng sinh, là phước hay chẳng phải phước.
Lúc làm việc bố thí, Bồ Tát đối với chúng sinh lòng từ bình đẳng tưởng như con mình, sinh lòng thương xót như cha mẹ săn sóc đứa con đang đau ốm và vui mừng như cha mẹ thấy con lành mạnh. Sau khi đã bố thí, lòng Bồ Tát buông bỏ như cha mẹ thấy con khôn lớn đã có thể tự sinh sống.
Ảnh minh hoạ.
Bố thí thức ăn
Vị Bồ Tát này ở trong tâm từ, lúc bố thí thức ăn thường nguyện rằng: Nay những đồ ăn của ta bố thí đều cho chung tất cả chúng sinh, do nhân duyên này làm cho chúng sinh đặng có trí tuệ lớn, siêng tu hồi hướng đại thừa vô thượng. Nguyện các chúng sinh đặng có trí lành chẳng cầu báo Thanh Văn và Duyên Giác. Nguyện các chúng sinh đặng món ăn pháp hỷ chẳng cầu món ăn ái nhiễm. Nguyện các chúng sinh đều đặng món ăn Bát Nhã Ba La Mật, đều được đầy đủ phương tiện vô ngại, thêm lớn căn lành. Nguyện các chúng sinh hiểu thấu tướng vô đắc, thân vô ngại dường như hư không. Nguyện các chúng sinh thường làm người lĩnh thọ, thương xót tất cả mọi loài mà làm phước điền cho chúng sinh.
Bố thí thức uống
Lúc bố thí các thức uống, Bồ Tát ở trong lòng từ nên nguyện rằng: Những thức uống bố thí hôm nay ta đều cho tất cả chúng sinh chung hưởng, do nhân duyên này làm cho chúng sinh đến sông Đại Thừa uống nước bát vị mau lên đường Vô Thượng Bồ Đề, rời khỏi sự khô khát của Thanh Văn, Duyên Giác mà khát ngưỡng cầu Phật thừa vô thượng, dứt khát phiền não mà khát ngưỡng pháp vị. Rời niệm ưa sinh tử mà ưa thích Đại Thừa Đại Niết Bàn đầy đủ pháp thân đặng các tam muội vào nơi biển lớn trí tuệ rất sâu.
Nguyện các chúng sinh đặng vị cam lồ trí giác xuất thế ly dục tịch tịnh. Nguyện các chúng sinh đầy đủ vô lượng trăm ngàn pháp vị. Đủ pháp vị rồi đặng thấy Phật tính. Thấy Phật tính rồi có thể rưới mưa pháp. Rưới mưa pháp rồi Phật tính trùm khắp dường như hư không. Lại làm cho vô lượng chúng sinh khác đặng pháp vị duy nhất tức là Đại thừa, chẳng phải vị sai biệt Thanh Văn và Duyên Giác. Nguyện các chúng sinh chỉ cầu pháp vị Phật tính vô ngại, chẳng cần cầu những vị khác.
Bố thí y phục
Lúc bố thí y phục, Bồ Tát ở trong tâm từ nên nguyện rằng: Những đồ bố thí của ta hôm nay đều cho tất cả chúng sinh chung hưởng, do nhân duyên này làm cho chúng sinh đặng y phục tàm quý. Pháp giới che thân xé rách y phục kiến chấp. Y phục rời thân một thước sáu tấc, đặng thân sắc vàng chạm xúc êm dịu, màu sắc nhuần láng, da thứa mịn màng, chiếu sáng vô lượng: Không sắc, rời nơi sắc. Nguyện các chúng sinh tất cả đều đặng thân không sắc vượt tất cả sắc, đặng chứng nhập Đại Niết Bàn không sắc.
Bố thí hương
Lúc bố thí hoa hương, hương thoa, hương bột, các hương thơm, trong tâm từ Bồ Tát nên nguyện rằng: Những đồ bố thí của ta hôm nay đều cho tất cả chúng sinh chung hưởng. Do nhân duyên này làm cho tất cả chúng sinh đều được bông tam muội của Phật, tràng hoa thất giác chi tốt đẹp vấn trên đầu của chúng. Nguyện các chúng sinh thân hình xinh đẹp như trăng tròn, các màu sắc được thấy diệu mầu đệ nhất. Nguyện các chúng sinh đều thành tướng trăm phước trang nghiêm. Nguyện các chúng sinh tùy ý đặng thấy màu sắc vừa ý. Nguyện các chúng sinh thường gặp bạn lành đặng hương vô ngại rời những hôi nhơ. Nguyện các chúng sinh đầy đủ căn lành trân bảo vô thượng.
Nguyện các chúng sinh nhìn nhau hòa vui không lo khổ, đầy đủ hạnh lành. Nguyện các chúng sinh trọn đủ giới hương. Nguyện các chúng sinh trì giới vô ngại mùi thơm ngạt ngào khắp cả mười phương. Nguyện các chúng sinh đều đặng trọn nên hoa sen vi diệu Đại Niết Bàn. Hoa đó mùi thơm khắp cả mười phương. Nguyện các chúng sinh thuần ăn cơm thơm vô thượng Đại Thừa Đại Niết Bàn. Như con ong hút hoa chỉ lấy vị mật. Nguyện các chúng sinh đều đặng thành tựu thân vô lượng công đức.
Bố thí giường chiếu
Lúc bố thí giường chiếu, Bồ Tát ở trong tâm từ nên phát nguyện rằng: Những giường chiếu của tôi hôm nay cho tất cảchúng sinh chung hưởng. Do nhân duyên này làm cho chúng sinh đặng giường nằm của bậc trời ở trong các trời, đặng trí tuệ lớn ngồi tứ thiền, nằm ở nơi giường của Bồ Tát, chẳng nằm nơi giường của Thanh Văn, Bích Chi Phật là giường nằm thô ác. Nguyện cho chúng sinh đặng giường an lạc, lìa giường sinh tử thành tựu giường sư tử Đại Niết Bàn.
Bố thí nhà cửa
Bồ Tát lúc bố thí nhà cửa ở trong tâm từ thường phát nguyện rằng: Nhà cửa của tôi bố thí hôm nay đều cho tất cả chúng sinh chung hưởng. Do nhân duyên này làm cho các chúng sinh ở nhà Đại thừa, tu hành những hạnh của thiện hữu làm, thực hành hạnh đại bi, hạnh lục độ, hạnh đại chính giác, đạo hạnh của tất cả Bồ Tát làm, hạnh rộng lớn vô biên như hư không. Nguyện các chúng sinh đều đặng vào nơi ngôi nhà cam lồ. Nguyện các chúng sinh trong tất cả tâm thường vào ngôi nhà Niết Bàn. Nguyện các chúng sinh nơi đời vị lai thường ở cung điện của Bồ Tát ở.
Bố thí đèn sáng
Bồ Tát lúc bố thí đèn sáng ở trong tâm từ thường nguyện rằng: Những đèn sáng của tôi bố thí hôm nay đều cho tất cả chúng sinh chung hưởng. Do nhân duyên này làm cho các chúng sinh có vô lượng ánh sáng an trụ nơi Phật pháp. Nguyện các chúng sinh được sắc thân tốt đẹp nhuần sáng đệ nhất. Nguyện các chúng sinh đặng con mắt thanh tịnh không có những nhiễm nhơ. Nguyện các chúng sinh đặng đuốc đại trí tuệ, khéo hiểu lý vô ngại, không tướng chúng sinh, không tướng nhân, không tướng thọ mạng. Nguyện các chúng sinh đều đặng nhìn thấy Phật tính thanh tịnh dường như hư không. Nguyện các chúng sinh đặng vô lượng quang minh chiếu vô lượng thế giới của chư Phật. Nguyện các chúng sinh đều đặng ánh sáng vi diệu Đại Thừa Đại Niết Bàn, khai thị cho chúng sinh ngộ Phật tính chân thật.
(Lược trích Kinh Ðại Bát Niết Bàn – Phẩm Phạm Hạnh)
