Một số người hay than thân trách phận: Trời ơi sao số tôi nó khổ thế này. Thái độ đối với khổ đau là điều cần bàn. Hình như, phàm là con người thì ai cũng đã từng một lần than khổ.
Ảnh minh họa.
Than rằng khổ lắm ai ơi
Phớt lờ, trốn chạy, khổ đeo muôn đời
Có thể nói một điểm chung lớn nhất của con người là nỗi khổ niềm đau.
Các tuyệt tác văn chương xao động hàng triệu con tim cô một điểm chung là mô tả nỗi khổ của con người trong nhiều chiều kích khác nhau.
Chân lý về sự khổ là một trong bốn chân lý quan trọng nhất của Phật giáo.
Khổ (Dukkha) được thể hiện qua nhiều hình thức khác nhau. Khổ “bình thường”, cho con người sự đau đớn về thân xác. Nỗi đau về tinh thần: buồn phiền vì không đạt được điều mong muốn; sầu não khi xa cách người yêu mến hoặc mất đi những hoàn cảnh sung sướng. Nhiều tình huống đau đớn mà rõ ràng con người ta đều phải đối diện sinh, già và chết.
Hạnh phúc là ý thức rằng không có thú vui hoặc khoái lạc nào mãi mãi vững bền. Dù sớm hoặc muộn, sự thăng trầm của cuộc đời sẽ mang lại sự thay đổi. Ngay trong tiếng cười cũng có tiếng khóc, vì rằng tất cả tiếng cười đều vô thường biến đổi. Tâm lý bất ổn này nằm trong loại khổ thứ hai, là sự bất mãn vì thay đổi.
Trong chân lý thứ nhất là sự thật tức thực trạng về khổ (Dukkha): Đức Phật dạy rằng tất cả mọi thứ đều là khổ: Sinh, già, bệnh, chết, chia ly, ước muốn không đạt, hư hoại – trạng thái của tất cả các hiện tượng thay đổi thường xuyên.
Mới nhìn tưởng hình như chỉ có cái chết mới chấm dứt đau khổ!, thực ra chết cũng là một hình thái khác của khổ. Cái chết tự nó không mang đến sự nghỉ ngơi nào cả vì những hành vi lúc sinh thời để lại những hậu quả cho những hình thức sống kiếp sau, giống như những hành động có ý thức trong những kiếp trước thường ảnh hưởng ít nhiều đến kiếp hiện tại.
Khổ còn là sự tương tác di truyền của hành động và nghiệp, vượt quá tầm nhìn và kinh nghiệm của con người. Trong ý nghĩa này, khổ áp dụng cho vũ trụ với tổng thể của nó và không một sinh linh có tư duy nào – con người, thần linh, ma quỉ, thú vật hoặc sinh vật trong địa ngục thoát khỏi nó. Như vậy khổ không những nói đến sự đau khổ hàng ngày mà còn nói về thế giới cụ thể với những hình thái đau khổ có thể có và là vô cùng vô tận.
Thông thường thái độ của con người với nỗi khổ niềm đau chia ra mấy loại
– Đồng nhất bản thân với khổ đau: sẽ khổ triền miên bất tận
– Cường điệu hoá khổ đau: làm cho khổ đau tăng lên gấp bội
– Phớt lờ khổ đau: nuôi dưỡng mầm mống khổ đau
– Không thừa nhận bản thân khổ đau: không có cơ hội chuyển hóa khổ đau
– Tâm lý chạy trốn khổ đau: càng thất vọng vì khổ đau sẽ đeo bám vĩnh viễn
– Bình tĩnh nhận diện mức độ khổ đau của bản thân: đây là thái độ đúng đắn và tích cực
– Quán sát để thấy đúng như thật về bản chất của khổ đau….Người trí tuệ, khởi đầu cho tiến trình chấm dứt khổ đau hoàn toàn.
Bốn chân lý quan trọng của đức Phật
Một là thấy đúng như thật về khổ đau
Hai là biết rõ nguyên nhân gây ra khổ đau
Ba là khổ đau có thể được đoạn trừ
Bốn là phương pháp đoạn trừ khổ đau thành tựu trí tuệ giác ngộ giải thoát khỏi khổ đau.
Có những người có thể vượt thoát khổ đau trong vòng một niệm.
Cũng có người mất nhiều thời gian mới có thể chấm dứt khổ đau.
Cũng có những người không thể chấm dứt khổ đau hoàn toàn mà chỉ vơi bớt khổ đau…
Ai than khổ
Không tu tập
Cường điệu, phớt lờ
Trốn chạy khổ đau
Khổ triền miên.
Chuyển hoá khổ đau thành phúc lạc
