Đức Phật dạy chúng ta khoan vội tin ngay. Phải bình tâm tĩnh trí để xem xét, nhận định trước khi quyết định một vấn đề. Khi bị lẫn vào đám đông cả nghìn người chen chúc, có khi không muốn lấn đạp người khác, nhưng đám đông tự đẩy lùa chúng ta đi như đang trong một dòng nước lũ không cưỡng lại được.
Trong Tăng Chi Bộ Kinh, đức Phật dạy Mười Điều Chớ Vội Tin:
1. Chớ vội tin điều gì, chỉ vì điều đó là truyền thuyết.
2. Chớ vội tin điều gì, chỉ vì điều đó thuộc về truyền thống.
3. Chớ vội tin điều gì, chỉ vì điều đó được nhiều người nhắc đến hay tuyên truyền.
4. Chớ vội tin điều gì, chỉ vì điều đó được ghi lại trong sách vở hay kinh điển.
5. Chớ vội tin điều gì, chỉ vì điều đó lý luận siêu hình.
6. Chớ vội tin điều gì, chỉ vì điều đó phù hợp với lập trường của mình.
7. Chớ vội tin điều gì, chỉ vì điều ấy phù hợp với định kiến của mình.
8. Chớ vội tin điều gì, khi điều đó được căn cứ trên những dữ kiện hời hợt.
9. Chớ vội tin điều gì, chỉ vì điều ấy được sức mạnh và quyền uy ủng hộ.
10. Chớ vội tin điều gì, chỉ vì điều ấy được các nhà truyền giáo hay đạo sư của mình tuyên thuyết.
Phật dạy năm nguy hại với việc chỉ tin một người
Khi nghe một điều gì, các vị phải quán sát, suy tư và thể nghiệm; chỉ khi nào sau khi kiểm nghiệm, quý vị thực sự nhận thấy lời dạy này thiện lành, tốt đẹp, đạo đức, hướng thiện, chói sáng và được người trí tán thán; nếu sống và thực hiện các lời dạy này sẽ đưa đến hạnh phúc, an lạc ngay trong hiện tại và về lâu, về dài thì lúc ấy quý vị hãy đặt niềm tin bất động và thực hành theo.
Khi bị lẫn vào giữa đám đông cả nghìn người chen chúc, có khi không muốn lấn đạp người khác, nhưng đám đông tự động đẩy lùa chúng ta đi như đang trong một dòng nước lũ không cưỡng lại được.
Đây là hiệu ứng số đông. Nghe người hàng xóm nói một câu chuyện lạ, ban đầu mình chưa để ý. Nhưng khi nghe nhiều người bàn tán quá thì bắt đầu trong lòng cảm thấy xôn xao muốn qua xem. Có những điều chưa chắc đã đúng, nhưng thấy trên mạng xã hội nhiều người tung hô quá khiến mình hưởng ứng chạy theo…
Như thế là bị hiệu ứng số đông chi phối, không còn là chính mình.
Đức Phật dạy chúng ta khoan vội tin ngay. Phải bình tâm tĩnh trí để xem xét, nhận định trước khi quyết định một vấn đề.
Nguyên lý làm chủ mình để được thành công trong cuộc sống:
Có tài mà tự cao, lập dị là bị cô lập. Vì tự cho mình quá cao, không biết chung quanh mình đang có gì, cần gì; mọi người cảm thấy khó tiếp cận.
Một cánh én không làm nên mùa xuân, một nhân tài không thể thay đổi được nhân loại.
Người này tự cô lập, tự nhốt lấy mình trong ngục tù vô hình giữa nhiều người trong trần thế.
Nếu không chịu khó học tập, rèn luyện, vượt khó để làm thành cho mình mà cứ nghe đâu theo đó. Chính mình không có một thế mạnh gì dù chỉ là một sự hiền hòa, đức hạnh ai cũng có quyền làm được; lại còn dễ dãi đua đòi chạy theo số đông.
Hạng người này bị xã hội thấy thừa thãi, bị mọi người xem thường.
Phấn đấu làm thành cho mình một cách chân chính, thành tài. Nhưng không thấy mình thành đạt gì. Khéo hòa đồng vào mọi người và xã hội. Chính mình tài ba, nhiều người quay về cộng tác.
Người này biết cách xác định mình, không để mất mình; biết cùng mọi người làm nên việc lớn.
Sống được như vậy, chúng ta sẽ tự tin và làm chủ mình, được sống là chính mình.
